ვენეციის კომისიას ქართული FARA -ს, გრანტების შესახებ კანონისa და მაუწყებლობის კანონში ცვლილებების გაუქმების რეკომენდაცია აქვს

ვენეციის კომისია დასკვნას აქვეყნებს უცხოელი აგენტების რეგისტრაციის შესახებ კანონზე (ქართული FARA), გრანტების შესახებ კანონში ცვლილებებსა და „უცხოური გავლენის“ შესახებ კანონსა და ქართული ოცნების მიერ მიღებული სხვა კანონებზე. ვენეციის კომისიის განცხადებაში ნათქვამია, რომ კომისიამ ევროსაბჭოს საპარლამენტო ასამბლეის მონიტორინგის კომიტეტის მოთხოვნით, თავის ბოლო პლენარულ სესიაზე მიიღო დასკვნა უცხოელი აგენტების რეგისტრაციის აქტის , „გრანტების შესახებ კანონში“ შეტანილ ცვლილებებსა და „უცხოური გავლენის“ ასევე, სხვა კანონებთან მიმართებით. ვენეციის კომისიის დასკვნა 15 ოქტომბერს გამოქვეყნდა. ვენეციის კომისიის განმარტებით მათ სისტემური მიდგომით გააანალიზეს საკანონმდებლო აქტები, რათა ერთდროულად გამოსაყენებელი კანონების ერთობლივი ეფექტი გაეთვალიწინებინათ ერთსა და იმავე იურიდიულ და ფიზიკურ პირებზე. დასკვნა ქართულ FARA -ზე„უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ კანონის მიღების შემდეგ, ხელისუფლებამ წარადგინა უცხოური გავლენის რეგულირების შესახებ უფრო ფართო საკანონმდებლო პაკეტი. ეს პაკეტი მოიცავს უცხოელი აგენტების რეგისტრაციის შესახებ კანონს („ქართული FARA“), გრანტების შესახებ კანონში შეტანილ ცვლილებებს, მაუწყებლობის შესახებ კანონს და პოლიტიკური გაერთიანებების შესახებ ორგანულ კანონს. ვენეციის კომისიამ ისინი სისტემური მიდგომით გააანალიზა, რადგან ყველა მათგანი, როგორც აღნიშნულია, მიზნად ისახავს არასათანადო უცხოური გავლენის თავიდან აცილებას , - ნათქვამია დასკვნაში. რომლის თანახმადაც უცხოური აგენტების რეგისტრაციის აქტის არასაკმარისი სიცხადე და სიზუსტის ნაკლებობა ძირს უთხრის სამართლებრივი განსაზღვრულობის პრინციპს რაც შეეხება „ქართულ FARA-ს“, ის იძლევა ძირითადი ტერმინების, განსაკუთრებით „უცხოელი პრინციპალის“, „უცხოელი პრინციპალის აგენტის“ და „პოლიტიკური საქმიანობის“ ყოვლისმომცველ და არაზუსტ განმარტებებს. სიცხადისა და სიზუსტის ნაკლებობა ძირს უთხრის განჭვრეტადობას და სამართლებრივ სიცხადეს. კანონის მოქმედების ფართო არეალი საშუალებას იძლევა, რომ ის გამოყენებული იქნეს განურჩევლად პირებისა და ორგანიზაციების ფართო სპექტრის მიმართ, უცხოურ სუბიექტთან რაიმე ფაქტობრივი სააგენტო ურთიერთობის არსებობის მიუხედავად, ისე, რომ ეს არც აუცილებელი და არც პროპორციულია , - ნათქვამია დასკვნაში. ვენეციის კომისია წერს, რომ „უცხოური ძალის აგენტების“ იარლიყი თავისთავად სტიგმატიზირებას ახდენს და გამოხატვისა და გაერთიანების თავისუფლებაზე შემაფერხებელ ეფექტს ქმნის. „უცხოელი ძალის აგენტებისთვის“ დაკისრებული ვალდებულებები მოიცავს დეტალურ რეგისტრაციას, ხშირ ანგარიშგებასა და გამჟღავნების მოვალეობებს, ჩანაწერების წარმოებას და მასალების ეტიკეტირებას. ასეთი ვალდებულებები შეიცავს ფართო და გაურკვეველ ფორმულირებებს და არაპროპორციული ტვირთია, რაც კიდევ უფრო აფერხებს სამოქალაქო ჩართულობას . 2025 წლის 31 მაისიდან ძალაში შევიდა სადავო პარლამენტის მიერ, 1 აპრილს მიღებული კანონი „უცხოეთის აგენტების რეგისტრაციის აქტი“ ე.წ. ქართული FARA , რომლის აღსრულებაზე პასუხისმგებელი ორგანოა ანტიკორუფციული ბიურო. ეს კანონი, ამერიკული FARA-სგან განსხვავებით, მიზანში იღებს დამოუკიდებელ სამოქალაქო ორგანიზაციებსა და მედიას. წესდება სისხლის სამართლის წესით გასამართლების მექანიზმი - კერძოდ, კანონი მოიცავს რეგისტრაციის, შესაბამისი დოკუმენტაციის საჯაროობის მოთხოვნას და ყოველწლიური საფინანსო დეკლარაციის წარდგენის ვალდებულებას. რაც შეეხება აღსრულების საკითხს, ვენეციის კომისია დასკვნაში წერს, რომ ეს უფლებამოსილება მინიჭებული აქვს ანტიკორუფციულ ბიუროს, რომელიც გადაჭარბებული დისკრეციით სარგლებლობს, მიუხედავად იმისა, რომ არ გააჩნია დამოუკიდებლობისა და პოლიტიკური ნეიტრალიტეტის საკმარისი გარანტიები . როგორც დასკვნაში წერია, ქართული FARA-ს“ დარღვევა სისხლის სამართლებრივ პასუხისმგებლობას ითვალისწინებს, თუმცა დანაშაულის აღწერის ფართოდ ჩამოყალიბებული დებულებები არასრული ინტერპრეტაციის საშუალებას იძლევა და არ გააჩნია საჭირო განჭვრეტადობა და გამართლება, ხოლო მკაცრი სანქციები ვერ აკმაყოფილებს პროპორციულობის სტანდარტს. ბუნდოვანი დებულებების, ფართო უფლებამოსილებებისა და დაცვის არასაკმარისი მექანიზმების ერთობლიობა ქმნის თვითნებობის, შერჩევითი მართლმსაჯულებისა და პოლიტიკური მიზნებისთვის მისი ბოროტად გამოყენების რისკებს . მთლიანობაში „ქართული FARA-ს“ მიერ დადგენილი სამართლებრივი რეჟიმი ქმნის კანონის უზენაესობის, სამოქალაქო სივრცისა და დემოკრატიული თავისუფლებებისთვის ძირის გამოთხრის რისკს. უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ კანონის პარალელურად მიღებული, ის იწვევს კიდევ უფრო მეტ დაბნეულობასა და გაურკვევლობას , -წერია დასკვაში კომისია, უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ კანონთან დაკავშირებით მანამდე მიღებული რეკომენდაციების შესაბამისად მიიჩნევს, რომ რეკომენდებულია „ქართული FARA-ს“ გაუქმება“. გრანტების შესახებ კანონზევენეციის კომისიის მოსაზრებით, რეკომენდებულია გრანტების შესახებ კანონში შესული ცვლილებების გაუქმება ან მისი საფუძვლიანად გადახედვა. რაც შეეხება გრანტების შესახებ კანონს, მისი შესწორებები ითვალისწინებს უცხოური გრანტების მთავრობის მიერ წინასწარ დამტკიცების ზოგად მოთხოვნას, თუმცა მას არ აქვს აუცილებლობისა და პროპორციულობის თვალსაზრისით დადასტურებული დასაბუთება. გარდა ამისა, შესწორებები არ ითვალისწინებს უარის თქმის მკაფიო და ობიექტურ კრიტერიუმებს და შეიცავს დაცვის არასაკმარის ზომებს, რაც მისი თვითნებური ან დისკრიმინაციული გამოყენებისთვის ფართო შესაძლებლობას ტოვებს . დასკვნუს თანახმად, ანტიკორუფციული ბიუროს ფართო საგამოძიებო და აღსრულების უფლებამოსილებები, მათ შორის დაუყოვნებლივი ჩამორთმევის ბრძანების უფლებამოსილება, შეზღუდულ პროცედურულ ვადებთან და არაპროპორციულ სანქციებთან ერთად, კიდევ უფრო უთხრის ძირს სამართლიანობას და სათანადო სასამართლო პროცესს . ამ ნაკლოვანებების გათვალისწინებით , ვენეციის კომისია შესწორებების გაუქმების რეკომენდაციით გამოდის. სულ მცირე, შესწორებები საფუძვლიანად უნდა გადაიხედოს იმის უზრუნველსაყოფად, რომ ნებისმიერი შეზღუდვა იყოს აუცილებელი, პროპორციული და მკაფიოდ განსაზღვრული და მათ თან ახლდეს ძლიერი პროცედურული და სასამართლო დაცვის ზომები“,- ნათქვამია ვენეციის კომისიის დასკვნაში. მაუწყებლებისთვის უცხოური დაფინანსების აკრძალვაზეგაქმების შესახებ ვენეციის კომისია რეკომენდაციით გამოდის ასევე მაუწყებლობის შესახებ კანონში შეტანილ ცვლილებებთან დაკავშირებითაც. ცვლილებები მაუწყებლებს უცხოური დაფინანსების მიღებას უკრძალავს. შესწორებები ითვალისწინებს მაუწყებლებისთვის უცხოური დაფინანსების სრულ აკრძალვას, „უცხოური ძალის“ ზედმეტად ფართო განმარტების გამოყენებით , - წერს კომისია და შეშფოთებით აღნიშნავს, რომ, ნაკლებად შემზღუდველი ალტერნატივების განხილვის ნაცვლად, მაუწყებლობის შესახებ კანონში ცვლილებებმა დააწესა აბსოლუტური აკრძალვა მაუწყებლებისთვის უცხოურ დაფინანსებაზე. ცვლილებები არ განასხვავებს დაფინანსებას, რომელიც რეალურად ემუქრება დემოკრატიულ მთლიანობას და დაფინანსებას, რომელიც მხარს უჭერს ლეგიტიმურ ჟურნალისტურ და სამოქალაქო საქმიანობას, რაც ვერ აკმაყოფილებს აუცილებლობის, პროპორციულობის სტანდარტებს . კომისიის მოსაზრებით, ახალი საკანონმდებლო ბაზა საფრთხეს უქმნის კანონის უზენაესობას, სამოქალაქო სივრცეს და დემოკრატიულ თავისუფლებებს, ძირს უთხრის მედიის პლურალიზმს და არ აკმაყოფილებს აუცილებლობისა და პროპორციულობის სტანდარტებს. ამიტომ, რეკომენდებულია აკრძალვის გაუქმება“, - მიიჩნევს ვენეციის კომისია. ქართული ოცნების ხელისუფლების წარმომადგენლების განცხადებით კომისიის დასკვნა პოლიტიკურია და არა სამართლებრივი. მსგავსი განცხადებით, გამოეხმაურა დასკვნას სადავო პარლამენტის თავმჯდომარე შალვა პაპუაშვილი, 16 ოქტომბერს მედიასთან საუბარში. მანამდე ვენეციის კომისიას ჰქონდა მკაფიოდ სამართლებრივი დასკვნები და ჩვენ უკვე რამდენიმე წელია ვხედავთ, რომ ეს არის პოლიტიკური დასკვნები და პოლიტიკური ანგარიში. ეს დასკვნა და ეს ანგარიში არის ყველაზე კარგი მაგალითი, რომ ვენეციის კომისია იქცა პოლიტიკური დასკვნების შემდგენლად და არა სამართლებრივი დასკვნების შემდგენლად მაგალითად, როცა საუბრობენ FARA-ზე, რომელიც მოქმედებს ამერიკაში, იმასაც ვერ ბედავენ თქვან, რომ ის კანონის უზენაესობას ეწინააღმდეგებაო , - თქვა პაპუაშვილმა. 5 სექტემბერს გახდა ცნობილი, რომ ადამიანის უფლებათა ევროპულ სასამართლოში (სტრასბურგის სასამართლოში) დარეგისტრირდა ექვსი ქართული არასამთავრობო ორგანიზაციის საჩივარი „ქართული ოცნების“ მმართველობის ბოლო პერიოდში მიღებული რეპრესიული კანონების, მათ შორის FARA-ს წინააღმდეგ.

Read on the original site